Plany

  • Przygotowanie
  • Sztab
  • Mobilizacja

Plan powstania powszechnego


     Konspiracja krajowa, już w chwili utworzenia w 1939 roku, zaczęła precyzować jasny plan walki zbrojnej oraz powstania zbrojnego, który pozwoliłby odzyskać Niepodległość.

     Z biegiem lat zmieniała się w Europie sytuacja militarna. Zmieniała się także sytuacja polityczna. Nasi dotychczasowi sojusznicy coraz częściej odwracali się do nas plecami. Współpraca z Sowietami praktycznie nie istniała. Zmuszało to przywódców Podziemia do modyfikacji planów. Odchodzono od koncepcji powstania powszechnego na rzecz nasilenia walk dywersyjnych i partyzanckich. Cel zawsze pozostał jednak niezmienny: NIEPODLEGŁOŚĆ.

 

Więcej...

Sztab Korpusu Kieleckiego AK

     Do przeprowadzenia każdej operacji wojskowej, a taką niewątpliwie była akcja "Burza",  niezbędny jest kierujący nią sztab. Dowództwo Okręgu Kielce już wcześniej przygotowało założenia jego funkcjonowania i obsadę. Nie oznacza to rozwiązania Komendy Okręgu. Od tej pory miała ona pełnić funkcję pomocniczą. Największe znaczenie miały teraz walczące oddziały.

     Po latach narosło jednak wiele nieporozumień co do ludzi i czasu działania. Jedno jest pewne: 17 lipca 1944 roku, z chwilą ogłoszenia mobilizacji do akcji "Burza" wszystkie zmobilizowane oddziały (znajdujące się w tzw. pierwszym rzucie) tworzyły Kielecki Korpus Armii Krajowej.

 

Więcej...

Mobilizacja


     Realizując ogólnokrajową koncepcję powstania, albo jej późniejszą wersję polegającą na nasileniu działań dywersyjnych i partyzanckich struktury terenowe Okręgu Kielce od samego początku przygotowywały się do jej realizacji. Na poszczególnych szczeblach dowodzenia opracowywano plany, które głównie dotyczyły opanowywania miejscowości. Zmiany koncepcji walki wpłynęły także na modyfikację celów walki w okręgu.

     Ostatecznie jednak to sytuacja na froncie oraz wybuch Powstania Warszawskiego miały największy wpływ na przebieg letnich działań na naszym terenie.

 

Więcej...

2 Dywizja Piechoty

  • Zarys działań
  • Batalion "Nurta"
  • 2 ppLeg.
  • 3 ppLeg.
  • 4 ppLeg.

2 Dywizja Piechoty Legionów AK

     Wchodzące w skład dywizji oddziały jako pierwsze w okręgu rozpoczęły działania w ramch "Burzy". Niektóre z nich miały już za sobą niebezpieczną "współpracę" z sowietami. W połowie sierpnia 1944 roku kwaterowały na północ od Kielc. 2 i 3 pp Leg. w okolicach Świętego Krzyża. Razem z nim stacjonował oddział dyspozycyjny dowódcy 2 dywizji piechoty (batalion „Nurta”). W okolicach Zagnańska koncentrował się natomiast 4 pp Leg. AK. 

     Niestety żaden z pułków nie osiągnął przewidzianych stanów osobowych, a część z pułków znajdowała się daleko od swoich macierzystych terenów i raczej nie mogła liczyć na uzupełnienia.

Więcej...

2 pułk piechoty Legionów Armii Krajowej

     Pułk jako pierwszy rozpocząl mobilizację do akcji Burza. Jako pierwszy wszedł także do walki. Jako pierwszy na terenie okręgu rozpoczął też wspieranie sowieckich oddziałów frontowych.

     Cieniem na działalność militarną pułku kładła się jednak polityka. Dotyczyły one współpracy z ludowcami, którzy udział w walkach "swoich" ludzi uzależniali od zdobyczy personalnych. Ta pazerność zakończyła się ich odejściem z pułku. 

     Z drugiej strony jednostce groziło rozbicie przez Sowietów co zmusiło dowództwo do zmiany terenu działania. 

Więcej...

3 pułk piechoty Legionów Armii Krajowej

Odznaka 3 ppLeg. z czasu II RP

     3 pułk piechoty Legionów Armii Krajowej jest jedyną taką jednostką w Okręgu Kielce, która była odtwarzana dwukrotnie. Najpierw wykonał to Obwód Opatów i prawdę powiedziawszy ten „epizod” jest często w materiałach historycznych pomijany. Drugi raz odtworzeniem pułku zajął się Inspektorat Starachowice.

 

     W tej części przeczytacie historię 3 pułku piechoty (opatowskiego) od czasu jego powstania, aż do chwili wymarszu na pomoc walczącej Warszawie. Jego dowódcą był od początku kapitan Jan Wojciechowski "Aiz".

Więcej...

4 pułk piechoty Legionów Armii Krajowej

     Od początku sierpnia 1944 r. mobilizowały się oddziały AK z Obwodów Kielce i Stopnica, które miały odtworzyć 4 ppLeg. Do ostatnich dni zmieniały się decyzje które jednostki będą ostatecznie wchodziły w skład pułku. Początkowo występował on nawet pod nazwą Kielecki Pułk Piechoty.

     Od chwili ogłoszenia mobilizacji jego dwódcą był mjr Józef Włodarczyk „Wyrwa” dotychczasowy Komendant Obwodu Kielce. Celem pułku było opanowanie Kielc, ale zmiana sytuacji sprawiła, że i zadania pułku były zmieniane. 

Więcej...

7 Dywizja Piechoty

  • Sztab
  • 27 pp
  • I bat. 27 pp
  • II bat. 27 pp
  • 74 pp
  • I bat. 74 pp
  • II bat. 74 pp

Sztab

Karol Gwido Kawiński     Druga z faktycznie utworzonych w Okręgu Kielce dywizji. Jej skład i dzieje są stosunkowo najmniej znane. Na dowódcę jednostki Komenda Główna AK skierowała płk Karola Gwido Kawińskiego "Czesław" dopiero w połowie lipca 1944r. co zapewne odbiło się na stanie mobilizacji. Mimo to dywizja zmobilizowała cztery bataliony, choć należy przyznać, że w pierwszym okresie działania nie powołano sztabów pułków, stąd opisujemy działania na poziomie batalionów.

     Dywizja prowadziła walki do końca września 1944r., a po jesiennej demobilizacji pozostałe w lesie oddziały były zapleczem działań Komendanta Głównego AK. Ochraniały także angielską misję wojskową "FRESTON".

Więcej...

27 pułk piechoty

Odznaka 27 pp z czasu II RP

     Zgodnie z planem Odtwarzania Sił Zbrojnych (OSZ) w skład 7 Dywizja Piechoty odtwarzanej przez Inspektorat Częstochowa miał wchodzić 27 pp. W tej części interesuje nas problem dowództwa pułku.


     Niestety z perspektywy lat możemy stwierdzić, że niektórzy „historycy” nie zwracają uwagi na fakty i podają obsadę stanowisk pułku już od I dekady sierpnia 1944r. czym całkowicie rozmijają się z prawdą. Działania oddziałów pułku i jego żołnierze bronią się swoimi czynami i nie potrzeba im "naciągania".

 

     Obok pamiątkowa odznaka 27 pp z czasu II RP.

Więcej...

II bat. 27 pp

Oficerowie II bat 27 pp

     Zadanie mobilizacji II batalionu 27 pp otrzymał Obwód Częstochowa. Choć przygotowania na poziomie sztabu były stosunkowo zaawansowane to jednak od początku widać było, że obwód przedzielony granicą może mieć problemy z osiągnięciem odpowiednich stanów osobowych.
     Zdając sobie z tego sprawę dowódca 7 DP już wcześniej podjął odpowiednie decyzje, które wzmocniły jednostkę.

Więcej...

74 pułk piechoty

Odznaka 74 pp z II RP

     Zgodnie z planem Odtwarzania Sił Zbrojnych (OSZ) w skład 7 Dywizja Piechoty odtwarzanej przez Inspektorat Częstochowa miał wchodzić 74 pp. W tej części interesuje nas problem dowództwa pułku.

 

     Niestety, z perspektywy lat, możemy stwierdzić, że niektórzy „historycy” nie zwracają uwagi na fakty i podają obsadę stanowisk pułku już od I dekady sierpnia 1944r., a w niektórych przypadkach nawet od początku 1944r. czym całkowicie rozmijają się z prawdą. Dowództwo pułku powołano dopiero pod koniec września 1944r.

Więcej...

I batalion 74 pp

Hipolit Świderski

     Tworzenie batalionu rozpoczęto już w czerwcu 1944r. Został zorganizowany z oddziałów partyzanckich i zapewne także z tego względu nazywany jest batalionem szturmowym. Niewątpliwie był bardzo dobrze zorganizowany i wyszkolony. Przełom lipiec/sierpień 1944r. to dla jednostki czas intensywnej reorganizacji wynikającej ze zmian w planie Odtwarzania Sił Zbrojnych.

 

 

     Na zdjęciu obok pierwszy dowódca batalionu major Hipolit Świderski "Jur", "Szary".

Więcej...

II bat. 74 pp

Franciszek Pieniak

     Batalion zgodnie z planem Odtwarzania Sił Zbrojnych ma być odtwarzany przez Obwód Włoszczowa. Na przygotowaniach cieniem położył się fakt aresztowania 27 kwietnia 1944r. Komendanta Obwodu, Hipolita Świderskiego „Jur”. Stanowisko zostało obsadzone dopiero 1 czerwca 1944r. kiedy to komendantem został kpt. Franciszek Pieniak „Przebój” (jego przedwojenne  zdjęcie obok).


     W stosunkowo krótkim czasie musiał on nadrobić zaległości organizacyjne na poziomie sztabu. Oceniając sytuację po latach możemy stwierdzić, że z zadania wywiązał się dobrze.

Więcej...

Indeks Postaci

28 Dywizja Piechoty

  • Zarys
  • 72 pp
  • 172 pp
  • 272 pp

28 Dywizja Piechoty

     W historii Okręgu Kielce to dywizja która istniała najkrócej, bo ok. 3 tygodnie. Oczywiście mówimy tu o mjr Zygmunt Żywocki „Wujek”, dowódca dywizjisztabie i formalnym istnieniu jednostki. Ten krótki czas "żywotu" sprawia, że o samym sztabie wiemy niewiele. Oddziały zmobilizowane w ramach 28 Dywizji Piechoty istniały nadal, ale i ich historia, jeżeli chodzi o podległość organizacyjną, jest bardzo skomplikowana. Niestety większość, łatwo dostępnych materiałów, błędnie określa przynależność niektórych jednostek tworzących dywizję. Kto słyszał o pułkach: 72, 172 i 272. Szczególnie ten ostatni jest nieznany, mimo, że tworzył go jeden z najbardziej znanych oddziałów partyzanckich Okręgu.

 

     Wszystko to stanowi nowe wyzwanie: przywrócenie pamięci jednostki i jej żołnierzy, którzy bez względu na zawiłości organizacyjne prowadzili walkę z okupantem.

 

     Na zdjęciu obok mjr Zygmunt Żywocki „Wujek”, Inspektor Radomski i dowódca zapomnianej przez rodaków 28 Dywizji Piechoty.

Więcej...

172 pułk piechoty

 

 

Wiele materiałów pomija realne istnienie pułku w czasie mobilizacji do akcji Burza. Miał go odtworzyć Obwód  Kozienice, który w przeważającej części stał się w sierpniu 1944 r. terenem przyfrontowym. Utrudniło to mobilizację czy pobranie broni z magazynów. Z drugiej strony rozbrojenie przez Sowietów III batalionu było sygnałem jak Armia Czerwona Będzie podchodziła Polskiego Państwa Podziemnego.

Mimo, że niewiele materiałów o konspiracji na tym terenie ocalało do naszych czasów staramy się ochronić je przed zapomnieniem. Jest to tym bardziej ważne, że Obwód Kozienice wystawił  ostatecznie batalion, który walczył nawet na ziemi włoszczowskiej.

Więcej...

272 pp

Pułk o którego istnieniu od początku sierpnia 1944r. wielu "historyków" zapomina. Mimo, że podczas mobilizacji osiągnął stan ok. 1500 żołnierzy, cieniem na jego stanie organizacyjnym, kładła się nieobecność dowódcy którym był kpt. Stanisław Poreda „Świątek”, na przedwojennym zdjęciu obok, (zabrany przez Niemców do przymusowych prac frontowych).

Istnienie pułku nie trwało długo, bowiem już w połowie sierpnia, na jego podstawie utworzono inną jednostkę.

Więcej...
 

Brygady Piechoty

  • Założenia
  • Brygada Radomska
  • Brygada Sandomierska
  • Brygada Kielecka
  • Brygada Częstochowska

Założenia

Rozkaz Organizacyjny Nr. 5/44   

     Realizując plan powstania powszechnego lub „Burzy” rozszerzono plan Odtwarzania Sił Zbrojnych. Niezależnie od trzech zgrupowań dywizyjnych przewidziano organizację w okręgu czterech zgrupowań brygad piechoty. Miały być one tworzone z nadwyżek żołnierzy, po sformowaniu zgrupowań dywizyjnych.

     Sytuacja militarna sprawiała, że Komendant Okręgu był zmuszony dokonywać kolejnych reorganizacji, ale ostatecznie planowano powołanie czterech brygad. Nie wszyscy zwracają uwagę na dokumenty i uparcie jednak twierdzą, że było ich trzy ... Niektóre z nich istniały jedynie w formie zalążków sztabów. Były jednak takie, które zorganizowały jednostki. Ich los był różny: rozformowane po bitwie lub rozpuszczone do domów bez walki.

     Wszystko dlatego, że dowództwo okręgu nie miało pomysłu na "zagospodarowanie" powstałych jednostek.

Więcej...

Radomska Brygada Piechoty

Pierwszy i ostatni dowódca

 

     Brygada jako jedyna tworzona była w dwóch inspektoratach. Najpierw w Inspektoracie Radomskim, następnie w Inspektoracie Starachowickim, by na koniec ponownie podlegać Inspektorowi Radomskiemu. Ta zmiana podległości przez wielu "historyków" nie jest zauważana.

     Największy rozrost brygada osiągnęła jednak pod dowództwem Inspektora Starachowickiego mjr Stefana Gądzio "Kos". Nie nastąpiło to w sierpniu 1944r. (kiedy były mobilizowane zgrupowania dywizyjne), ale dopiero miesiąc później. Powstał wtedy Iłżecki Pułk Piechoty, który ze względu na swoją historię opisany jest w osobnej części.

Więcej...

Wybierz pułk:

Iłżecki Pułk Piechoty

Sandomierska Brygada Piechoty

     

Ostatni dowódca     Spośród wszystkich brygad najmniej znaną jest Sandomierska Brygada Piechoty. Prawie we wszystkich publikacjach jej powołanie jest pomijane. Być może dlatego, że "istniała" ona jedynie w rozkazach. Do tego na pewien czas "zniknęła" z rozkazów. Nie zmienia to jednak faktu, że istniała i choć nie rozwinęła działaności, ani struktur warto przypomnieć kulisy jej powołania i rozwiązania. Historia te jest o tyle ciekawa, że wiąże się z powołaniem Podokręgu. Istniał tylko 12 dni, i to na papierze, ale zawsze.

     Nie można zapomnieć także o ostatnim dowódcy brygady, Inspektorze Starachowickim. Mjr. Stefan Gądzio „Kos” (na zdjęciu obok). W niektórych publikacjach wyrządzono mu krzywdę sugerując, że podczas "Burzy" pozostał w konspiracji. Tak pozostał, bo takie były rozkazy (podczas "Burzy" dowódca Brygady Radomskiej). Ten oficer rozkazy wypełniał w 100 procentach, aż za swoją wierność przysiędze zapłacił życiem.

Więcej...

Kielecka Brygada Piechoty

     Jedna z czterech planowanych brygad. W najmniejszym stopniu dotknęły jej problemy, choć brak uzbrojenia nie pozwolił jej rozwinąć planowanych składów. Mimo to w jej strukturach powstały dwa pułki: Kielecki i Jędrzejowski, którym poświęcimy więcej miejsca. Niestety brygada w całości, ani pułki samodzielnie nie podjęły większych działań bojowych. Nie było to winą jej dowódców, ale brakiem planów Komendy Okręgu co do "zagospodarowania" zmobilizowanych jednostek.

Więcej...

Kielecki Pułk Piechoty

Jednostka mobilizowana w ramach Brygady nosiła początkowo nazwę Kielecki Pułk Piechoty, a następnie Świętokrzyski Pułk Piechoty. Jego dowódcą był Roman Piechowski "Roman" (wywodzący się z Narodowych Sił Zbrojnych) stąd w niektórych materiałach podaje się, że była to jednostka wywodząca się z tej organizacji.

Więcej...

Częstochowska Brygada Piechoty

     Teren Inspektoratu Częstochowskiego był najdalej, w okręgu, oddalonym od strefy działań frontowych. Teoretycznie więc wydawać by się mogło, że mobilizacja przebiegała tu bez przeszkód. Wydarzenia ogólnokrajowe miały jednak wpływ na działalność w inspektoracie. Wybuch Powstania Warszawskiego, i w efekcie organizacja przez Okręg Kielce AK marszu na pomoc Warszawie spowodowały, że nie w pełni zmobilizowane oddziały 7 Dywizji Piechoty odeszły z terenu inspektoratu. Trudno w takich okolicznościach mówić o mobilizacji nadwyżek.

     Od chwili powrotu jednostek na macierzysty teren prowadziły one ciągłe walki z Niemcami co także nie sprzyjało tworzeniu nowych jednostek.

Więcej...