Florian Edmund Adrian
Pseudonimy: „Florek”, „Liberator”, „Libra”,
Fałszywe nazwiska: Franciszek Akrunowicz, vel Edmund Neuman, vel Czesław Wawerski,
Stopień wojskowy: kapitan
Szef Wydziału Lotniczego Komendy Okręgu Kielce AK.
Urodził się 8 listopada 1913 r. w Bydgoszczy. Syn Alfonsa oraz Józefy z domu Kolitowskiej.
-uczył się w Państwowym Gimnazjum Klasycznym w Bydgoszczy,
-w 1933 r. zdał egzamin dojrzałości,
-od 30 sierpnia 1933 r. w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie nad Narwią, po jej ukończeniu awansowany na stopień kaprala podchorążego,
-od 15 sierpnia 1934 r. w Szkole Technicznej Podchorążych Lotnictwa w Bydgoszczy,
-1 października 1937 r. po ukończeniu szkoły awansowany na stopień podporucznika,
-przydzielony jako dowódca plutonu obsługi w eskadrze ćwiczebnej Szkoły Podchorążych Lotnictwa dla Małoletnich w Krośnie,
-od 1 sierpnia 1938 r. dowódca plutonu obsługi na lotnisku pomocniczym w Sobiejuchach,
-od 1 maja 1939 r. na lotnisku w Moderówce pod Jasłem,
Kampania obronna 1939r. i pierwsza konspracja
-4 września 1939 r., podczas kampanii obronnej wraz z dywizjonem ewakuowany koleją (Jasło – Rzeszów – Przeworsk),
-od 8 września 1939 r. dowódca transportów kolejowych nr 1224 i 1225 do Łucka, dotarł do Równego,
-23 września 1939 r. w Gródku Jagiellońskim, dołączył do Ośrodka Zapasowego 82 Pułku Piechoty Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”,
-od 24 września 1939 r. dowódca kompanii ciężkich karabinów maszynowych 82 Pułku Piechoty,
-od 1 października 1939 przydzielony do 60 Dywizji Piechoty „Kobryń”, uczestniczył w walkach w rejonie Adamowa, Horodenki, Woli Okrzejskiej,
-od 6 października 1939 w Gułowie w niewoli niemieckiej, osadzony w obozie jeńców w Dęblinie, następnie w Radomiu.
-13 października 1939 r. uciekł z obozu i dotarł do Skarżyska-Kamiennej,
-kilka dni później nawiązał kontakt z Organizacją Orła Białego. Występując pod ps. „Florek” został zastępcą Zbigniewa Przeździeckiego „Gryfa” – dowódcy Rejonu Organizacyjnego Organizacji Orła Białego w Skarżysku,
-W lutym 1940 r. zagrożony aresztowaniem (w mieście rozpoczęła się fala aresztowań, które objęły kilkaset osób) wyjechał do Warszawy.
-po porozumieniu się z ZWZ Florian Adrian został odesłany do Kielc w charakterze oficera łącznikowego.
-od lutego 1940 jako oficer łącznikowy ZWZ w Kielcach prawdopodobnie w strukturach Rejonu Kielce w Obwodzie Kielce.
- w kwietniu 1940 r. zagrożony aresztowaniem wyruszył do Krosna.
-od 7 kwietnia 1940 r. w Krośnie,
Na Zachodzie
-24 kwietnia 1940 r przez Duklę i Hutę Polańską przekroczył granicę ze Słowacją, dotarł do Budapesztu,
- 1 czerwca 1940 r. dotarł do Marsylii (Francja) i wstąpił w Carpiagne do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Przydzielony do Polskich Sił Powietrznych w Lyonie-Foire,
-po upadku Francji, ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie,
-od lipca 1940 r. został przydzielony do 300 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Mazowieckiej”.
-20 marca 1941 r. awansowany na stopień porucznika,
-26 listopada 1941 r. obdył pierwszy lot bojowy. Jako drugi pilot bombowca Z-1276 (nazywanego przez załogę „Zosią”) uczestniczył w bombardowaniu niemieckich miast.
-22 stycznia 1942 ranny w rękę podczas nalotu na Münster, co unieruchomiło go w lataniu na okres 2 miesięcy.
Cichociemny
-zgłosił się do służby w kraju, został przeszkolony ze specjalnością w lotnictwie,
-5 października 1942 r. zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego) ppłk dypl. Michała Protasewicza,
- Autor maksymy „Wywalcz Jej wolność lub zgiń”, którą własnoręcznie wpisał na mapie Polski w ośrodku szkoleniowym w Audley End. Cichociemni przyjęli ją za swoją dewizę. Pochodziła z więziennej „Piosenki Wileńskiej Więźniów na Łukiszkach” z drugiej połowy 1940.
-26 stycznia 1943 r. o godz. 18.45 z lotniska RAF Tempsford wystartował samolot Halifax DT-727 „K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S/ Karol Twardawa, pilot – P/O Kazimierz Szrajer / nawigator – F/O Radomir Walczak / radiotelegrafista – P/O Briscoe – RAF / mechanik pokładowy – Sgt. Zygmunt Jaworski / strzelec – F/S Romuald Małachowski / despatcher – Sgt. Ignacy Adamczyk). Na jegopokładzie znajdowała się ekipa skoczków nr: XIX (sezon operacyjny „Intonacja”, operacja lotnicza „Gauge” - dowódca operacji: F/O Radomir Walczak). Z chwilą skoku awansowani o jeden stopień. Razem z Florianem Adrianem skakali: kpt. Wacław Pijanowski ps. Dym, ppor. Stanisław Sołtys ps. Sowa, kpt. Michał Tajchman ps. Mikita. Skoczkowie przerzucili 357 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK oraz pocztę nr 5000 A i B.
-w nocy 26/27 stycznia 1943 r. zrzut został dokonany na placówkę odbiorczą „Żubr” 208 (kryptonim obowiązujący przed reorganizacją w połowie 1943 r.), w rejonie miejscowości Promnik (na skraju lasu) 14 km od Kielc. Specjalną sekcją do przyjmowania zrzutów wystawiła Placówka Piekoszów z Obwodu Kielce. Dowodził nią: Józef Białacki „Iwan”. Podczas zrzutu nie wyrzucono zasobników bo zawiódł wyrzutnik. Po przyjęciu Cichociemnych Józef Malaga „Zrąb” i Piotr Kopeć „Tur” przekazali ich do Kielc na wyznaczone „meliny”.
Ponownie w konspiracji
-po skoku dostaje się do Warszawy gdzie przechodzi okres aklimatyzacji,
-od marca 1943 r. przydzielony jako kierownik referatu informacyjno-wywiadowczego Wydziału Lotniczego Oddziału III Komendy Głównej AK,
-od czerwca 1944 r. szef Wydziału Lotniczego Komendy Okręgu Kielce AK. Storna internetowa elitadywersji.org podaje, że pełni on w tym czasie funkcję kierownika referatu lotniczego Komendy Okręgu Kielce AK co jest nieprawdziwą informacją: na przełomie 1942/43 Wydział Lotniczy (jeszcze wcześniej jako referat) został wyodrębniony ze struktury Oddziału III Komendy Okręgu i utworzono z niego osobny Oddział VII Lotniczy Komendy Okręgu Kielce,
-w czerwcu 1944 r. przepadł w czasie służbowego wyjazdu do Kielc,
Okoliczności śmierci
Przypuszczalnie, został zatrzymany 23 czerwca 1944 r. przez kieleckie Gestapo, pod fałszywym nazwiskiem – Czesław Wawerski. Wiemy z całą pewnością, że Cichociemny posługiwał się dokumentami na nazwisko Tadeusz Czesław Wawerski, który podobnie jak nasz bohater walczył w 300 Dywizjonie Bombowym. W kwietniu 1942 r. po nieudanej akcji bojowej został uznany za poległego. Jednakże lotnik przeżył i przebywał w niewoli do 1945 r.
Na stronie internetowej elita dywersji.org czytamy, że 23 czerwca 1944 Cichociemny po aresztowaniu pod fałszywą tożsamością Czesław Wawerski, tego dnia zamordowany w Suchedniowie. Nie mamy jednak potwierdzenia o przeprowadzeniu w tym miejscu i czasie takiej egzekucji.
Istnieje natomiast bardzo poważne przypuszczenie, że Florian Adrian zginął w egzekucji z dn. 6 lipca 1944 r. Tego dnia w Skarżysku Kamiennej, Suchedniowie i Kielcach Niemcy rozstrzelali około 100 osób. Według afiszu egzekucyjnego aresztowani ponieśli śmierć „za zabicie w okresie 23 czerwca – 5 lipca 1944 r. szesnastu Niemców i Ukraińca oraz sabotaż kolejowy pod Lekominem”. W tym czasie na kieleckim Stadionie niemieccy żandarmi rozstrzelali 54 osoby przywiezione z miejscowego więzienia. Wśród ofiar pod numerem 50-tym widnieje nazwisko Czesława Wawerskiego.
Nie mamy pewności, ale ze zgromadzonych materiałów wynika, że Cichociemny został prawdopodobnie rozstrzelany na kieleckim Stadionie w dniu 6 lipca 1944 roku.
Źródła:
Borzobohaty W., ”Jodła”
Massalski A., Meducki S., Kielce w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945,
Tochman K. A., Słownik Biograficzny Cichociemnych,
Tucholski J., Cichociemni,
Strony internetowe:
https://elitadywersji.org/florian-adrian-cichociemny/
https://ompio.pl/wiezniowie/adrian-florian/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Florian_Adrian
http://akokregkielce.pl/oddzial-vii-lotniczy/articles/oddzial-vii-lotniczy.html