Początki konspiracji

Generał Tokarzewski - zdjęcie przedwojenne

     27 września w Warszawie została powołana Służba Zwycięstwu Polski. Na jej czele stał generał brygady Michał Karaszewicz – Tokarzewski „Doktor”, „Torwid”. Prace organizacyjne rozpoczęto równocześnie w dwóch kierunkach: tworzono Dowództwo Główne organizacji oraz nawiązywano kontakty w terenie. Już między 3 a 7 października 1939 roku do Kielc wyruszyła pierwsza łączniczka Zofia Nowakowska „Irena”. Jej zadaniem było przede wszystkim nawiązanie kontaktów z miejscowymi ogniwami tworzonej jeszcze przed 1939 roku dywersji pozafrontowej. W Kielcach spotkała sie w tym celu ze Stanisławą Olędzką „Rawiczówna”, która jako przedwojenna instruktorka Przysposobienia Wojskowego Kobiet była prawdopodobnie w strukturach dywersji pozafrontowej.

     Dzięki nawiązanej przez nią kontaktom już na początku października przyjechał do Kielc z Warszawy kapitan dyplomowany Stefan Rychter „Stefan”. Ten oficer był oficjalnym pełnomocnikiem Dowódcy Głównego Służby Zwycięstwu Polski.  Do jego  zadań  należało stworzenie podwalin nowej organizacji stąd od początku nawiązał kontakt z byłymi oficerami kieleckiego garnizonu. W tym okresie swoistym centrum życia konspiracyjnego w Kielcach był dom Stanisławy Olędzkiej przy ulicy Czarnowskiej 14, który już niedługo stał się pierwszą siedzibą Komendy Okręgu Kieleckiego SZP.

Kapitan dyplomowany Stefan Rychter „Stefan” - zdjęcie przedwojenne

     Rozmowy i ustalenia jakie prowadził „Stefan” zaowocowały 15 października 1939 roku, kiedy to przebywający konspiracyjnie w Kielcach, generał Tokarzewski powołał na stanowisko Dowódcy Okręgu Kielce pułkownika dyplomowanego Leopolda Endel-Ragisa „Ślaski”, „Lipiński”. Formalnie od tej pory można datować powstanie Okręgu Kielce Służby Zwycięstwu Polski.

      Szybki rozwój okręgu był jednak możliwy dzięki rozmowie jaką następnego dnia przeprowadził w Krakowie generał Tokarzewski. Doszło wtedy do jego spotkania z przywódcami Organizacji Orła Białego w osobach: Kazimierz Kierzkowski „Prezes” Przewodniczący Zarządu Głównego i Ludwik Muzyczka „Ludwik” Główny Szef Walki Cywilnej. Dowódca SZP przedstawił pełnomocnictwa oraz założenia kierowanej przez siebie organizacji. Wobec takiej sytuacji przywódcy Organizacji Orła Białego podporządkowali kierowaną przez siebie organizację SZP. Generał Tokarzewski uznał, że przez pewien czas jej struktury mogą zachować samodzielność (niejako dublując działania SZP) natomiast na szczeblach kierowniczych należy jak najszybciej dążyć do połączenia. Realizacją tych założeń było powołanie płk Henryka Kowalówki „Skawa” I zastępca Komendanta Okręgu Kieleckiego OOB na stanowisko zastępcy Dowódcy Okręgu Kielce SZP. Komisarzem Cywilnym Okręgu Kielce został natomiast powołany Stefan Artwiński „Stary” piastujący w OOB funkcję Przewodniczącego Zarządu Okręgu.

     Decyzje te sprawiły, że na szczeblu kierowniczym Okręgu Kielce bardzo szybko doszło do połączenia organizacji, co niewątpliwie wpłynęło na tempo jej rozwoju. Do szeregowych członków organizacji informacje o zmianach zapewne  nie docierały, ale niezależnie  od tego  wykonywali oni  powierzone  im zadania. W dniu Święta Niepodległości, 11 listopada 1939 roku, w wielu miejscach na terenie Okręgu składano kwiaty na grobach poległych żołnierzy czy przed miejscami kultu narodowego. W samych Kielcach wiązankę złożono przed płytą Kościuszki umieszczonej na katedralnej dzwonnicy. Dla wszystkich był to widoczny znak rodzącego się ruchu oporu.

Źródła

Opracowując powyższy tekst korzystaliśmy z następujących źródeł:

Borzobochaty W:. „Jodła”,
Massalski A., Meducki S.: „Kielce w latach okupacji hitlerowskiej”,
Malinowski K.: „Żołnierze łączności walczącej Warszawy”,
Parzyński W.: „Zrąb” generał Henryk Kowalówka,
Rell J.: „Struktury organizacyjne SZP-ZWZ-AK Okręgu Radomsko-Kieleckiego”,